قدح اندیشه ظرفی عریض و کم عمق است که از فلز یا سنگ ساخته شده و دور تا دور آن با سنگ‌های قیمتی و افسون‌های قدرتمند و پیچیده تزئین شده است. قدح‌های اندیشه بسیار کمیاب‌اند زیرا تنها متبحرترین جادوگران از آن استفاده می‌کنند و اکثریت جامعه جادوگری از انجام این کار ابا دارند.

خطرهای شناخته‌ شده قدح اندیشه به قدرت آن بر روی افکار و خاطرات بر می‌گردد. قدح اندیشه به گونه‌ای افسون‌ شده است که خاطرات را بازسازی کند تا دوباره زنده شوند و تمام جزئیات ثبت شده در ضمیر ناخودآگاه را صادقانه به تصویر بکشد. به این ترتیب صاحب خاطره یا هر شخص دیگری می‌تواند وارد خاطره شود و در میان آن گردش کند (اینجاست که خطر در آن نهفته است). به همین دلیل افرادی که چیزهایی برای پنهان کردن دارند، آن‌ها که از گذشته خود شرمسارند، کسانی که دوست دارند رازهایشان را نهفته نگه دارند و یا از حریم شخصی خود محافظت کنند، از وسیله‌ای مانند قدح اندیشه دوری می‌کنند.

اما جز بازسازی خاطرات، از قدح اندیشه می‌توان برای بررسی کردن و نظم بخشیدن به افکار و ایده‌ها استفاده کرد و جادوگران انگشت‌شماری هستند که چنین توانایی‌ای دارند. آلبوس دامبلدور از قدح اندیشه هاگوارتز به این منظور استفاده می‌کرد. در اینجا باید به صحنه‌ای در فصل سی‌ام هری پاتر و جام آتش اشاره کرد، هنگامی که دامبلدور خاطراتی را به قدح اندیشه اضافه می‌کرد، چهره هری تبدیل به چهره‌ی اسنیپ شد؛ دامبلدور در واقع به خودش ارتباط پنهان بین هری و اسنیپ را یادآوری می‌کرد. این ارتباط که اسنیپ عاشق مادر هری بود و فوق‌العاده با اکراه قبول کرده بود از هری محافظت کند.

از قدیم الایام قدح اندیشه‌ی ساحر یا ساحره، همانند چوبدستی‌اش، با او به خاک سپرده می‌شد، زیرا وسیله‌ای به شدت شخصی محسوب می‌شد. هر خاطره یا فکری که درون قدح باقی می‌ماند نیز همراه صاحبش دفن می‌شد مگر اینکه جادوگر خواسته‌ای جز این می‌داشت. اما قدح اندیشه‌ی هاگوارتز متعلق به مدرسه بود. این قدح توسط مدیران و مدیره‌های فراوانی مورد استفاده قرار گرفته است و این افراد تجارب زندگیشان را در قالب خاطراتی از خود باقی گذاشته‌اند. این خاطرات فوق‌العاده ارزشمند مرجعی برای مدیر یا مدیره فعلی هاگوارتز محسوب می‌شود.

قدح اندیشه‌ی هاگوارتز از سنگ مجلل خمیده ساخته شده است و علائم مرموز ساکسونی بر روی آن حکاکی شده است. علائمی که نشان دهنده آن هستند که این قدح شیئی باستانی و مربوط به زمانی بسیار قبل از ساخت مدرسه است. یک افسانه اثبات نشده می‌گوید که بنیان‌گذاران هاگوارتز این قدح را نیمه دفن شده در نقطه‌ای پیدا کردند که قصد داشتند مدرسه‌شان را برپا کنند.

تلفظ کلمه Pensieve (به فارسی: قدح اندیشه) شبیه کلمه pensive به معنای متفکر است اما این دو کلمه از نظر ادبی نیز با یکدیگر جناس دارند و بخش sieve به معنی «غربال» است که اشاره به کارآیی قدح اندیشه در نظم و ترتیب بخشیدن به افکار و خاطرات آشفته دارد.